Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego (Global Food Security Index) został opracowany na zlecenie firmy DuPont przez Economist Intelligence Unit (EIU) w 2012 roku. Narzędzie na bieżąco bada osiągalność cenową, dostęp do żywności oraz jej jakość i bezpieczeństwo w 109 krajach, na podstawie analizy 28 czynników, wykorzystując dane m.in. z ONZ, MFW, FAO, Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Banku Światowego.

Ze Światowym Indeksem Bezpieczeństwa Żywnościowego zapoznać można się na stronie internetowej www.foodsecurityindex.eiu.com.

Polska lepiej, niż przed rokiem

Polska zajęła 26 miejsce w Indeksie z wynikiem 72,7 pkt., czyli o 1,8 pkt. więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym. Pod względem osiągalności cenowej żywności kraj zajmuje 27 miejsce na świecie. Wielkość tego wskaźnika wyniosła 78,6 pkt., o 4,6 pkt. więcej w stosunku do 2013 roku. Polska odnotowała też lepsze wyniki jeśli chodzi o wskaźnik jakości i bezpieczeństwa żywności, zajmując 28 pozycję na świecie.

Najwyższe noty kraj uzyskał między innymi w obszarach takich jak: programy wspierające bezpieczeństwo żywnościowe, dostęp rolników do finansowania, standardy żywienia, bezpieczeństwo żywności (100 na 100 możliwych punktów) oraz udział osób znajdujących się poniżej światowej linii ubóstwa w populacji kraju (99,8 pkt.).

Największą poprawę wyników Polska uzyskała w obszarze udziału wydatków na żywność w domowym budżecie, gdzie zanotowano wzrost aż o 20,6 pkt. w porównaniu z rokiem ubiegłym. Inne czynniki, w których kraj uzyskał lepszą punktację, to cła importowe na produkty rolne - wzrost o 2,5 pkt., zróżnicowana dieta - wzrost o 1,2 pkt. oraz jakość białka - wzrost o 0,9 pkt.

Nieznacznie natomiast obniżyła się punktacja Polski w obszarze dostępu do żywności, do 66,3 pkt., co oznacza spadek o 0,2 pkt. w porównaniu do roku poprzedniego. Wynika to z niższych not w kategorii wydatków publicznych na badania i rozwój rolnictwa oraz w zakresie zdolności do minimalizowania skutków urbanizacji. Najsłabiej został oceniony właśnie poziom wydatków na badania i rozwój w rolnictwie, mierzony jako procentowy udział wydatków na badania i rozwój w PKB. Polska uzyskała tu 12,5 pkt. na 100 możliwych i jest to wynik niższy od średniej światowej, która wynosi 14,9 pkt.

Jeśli chodzi o kraje sąsiadujące z Polską, Niemcy osiągnęły 83,7 pkt. w tegorocznej edycji Indeksu, co oznacza wzrost o 1,5 pkt. w porównaniu z rokiem ubiegłym i 8 pozycję w Indeksie. Republika Czeska uzyskała wynik 74,6 pkt., o 0,7 pkt. lepszy w stosunku do 2013 roku, co daje 23 miejsce w zestawieniu. Wynik Rosji, to 62,7 pkt., czyli o 0,7 pkt. mniej w porównaniu do 2013 roku, co daje 40 miejsce w Indeksie. Z kolei Ukraina uzyskała 56,4 pkt., co oznacza spadek o 1,6 pkt. i 52 miejsce w Indeksie.

Bezpieczeństwo żywnościowe na świecie

Pierwsze miejsce w Indeksie niezmiennie zajmują Stany Zjednoczone z 89,3 pkt. Na drugim miejscu znajduje się Austria z wynikiem 85,5 pkt., a Holandia i Norwegia ex aequo na trzecim - oba państwa otrzymały po 84,4 pkt. Z kolei najniżej oceniane kraje w zestawieniu, to: Demokratyczna Republika Konga (24,8 pkt.), Czad (25,5 pkt.) oraz Madagaskar (27,2 pkt.). Największe spadki w Indeksie w porównaniu do 2013 roku odnotowały Myanmar (-4,1 pkt.), Madagaskar (-3,1 pkt.) oraz Rumunia (-3,0 pkt.). Największy wzrost punktacji był udziałem Ugandy (5,8 pkt.), Togo (5,2 pkt.) oraz Serbii (5,0 pkt.).

Wśród głównych elementów wymagających poprawy w krajach rozwijających się znalazły się niewystarczająco rozwinięta infrastruktura, ryzyko polityczne oraz inflacja cen żywności. Natomiast kraje rozwinięte borykają się przede wszystkim z problemem adaptacji do efektów urbanizacji oraz coraz częściej występującej otyłości.

Przewiduje się, że poważną przeszkodę w dostępie do żywności na świecie będą stanowić jej ceny. Szczególnie ze względu na fakt, że większość ludności z krajów rozwijających się przeznacza na jedzenie aż połowę - do trzech czwartych swoich dochodów. Kolejne wyzwania, to rosnące niedobory wody i gruntów rolnych, zgodnie z wynikami Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego.

- Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego oferuje jednolity, kompleksowy zestaw wskaźników, które pozwalają śledzić postępy w tym zakresie. Jak dotąd jego wyniki są obiecujące - komentuje Piotr Gill, dyrektor generalny DuPont Polska. - Mamy jednak świadomość, że zapewnienie wystarczającej ilości żywności rosnącej populacji będzie wymagało utrzymania stałej współpracy, ciągłych innowacji oraz inwestycji w rolnictwie w obszarze żywności i żywienia - dodaje.

Otyłość a bezpieczeństwo żywnościowe

W tegorocznym zestawieniu znalazł się nowy czynnik pomiaru: otyłość. Jej poziom określany jest jako procent populacji powyżej 20 roku życia, która jest otyła. Otyłość rozumiana tu jest jako poziom masy ciała na osobę zależnie od wieku (Body Mass Index - BMI) wynoszący powyżej 30.

Porównanie wskaźnika otyłości, nowej zmiennej w Indeksie, pozwala wyciągnąć ciekawe wnioski jeśli chodzi o kraje rozwinięte i rozwijające się. W krajach rozwijających się, takich jak Syria i Jordania, Meksyk, prawie jedna trzecia ludności jest otyła, jest to poziom porównywalny do wyników Stanów Zjednoczonych. Dla porównania w Polsce na otyłość cierpi 23,2 proc. społeczeństwa.

- Do tej pory otyłość nie była rozpatrywana w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego. Obecnie, coraz więcej uczonych i polityków zaczyna jednak dostrzegać wyraźne zależności między tymi zjawiskami - komentuje Piotr Gill. - Dzięki takiemu podejściu wiele osób, w tym polityków, czy liderów sektora prywatnego, będzie mogło lepiej zrozumieć, w jaki sposób można dokonać postępu na obu frontach - dodaje.

Poziom strat żywności

Drugi z nowych wskaźników bada poziom strat żywności, zanim trafi ona na stół konsumenta. Poziom ten ukazuje jej straty od momentu zbiorów do czasu trafienia na stół konsumenta, w stosunku do całej podaży krajowej. Straty żywności mogą wystąpić na różnych etapach produkcji, przetwarzania, transportu i składowania żywności w całym łańcuchu dostaw. Dzieje się tak na przykład, gdy jadalne produkty spożywcze są pozostawiane na polu lub w silosach, ulęgają degradacji przez niewłaściwe opakowanie lub gdy zostaną zaatakowane przez szkodniki.

Najlepsze wyniki w tej kategorii mają kraje o wysokich dochodach, jednak w niektórych z byłych republik radzieckich, w tym w Uzbekistanie, na Białorusi i Ukrainie, poziom strat żywności również był niski i wynosił odpowiednio: 1,6 proc., 2,3 proc. oraz 2,4 proc. Dla porównania w Polsce poziom ten osiągał 3,7 proc., dzięki czemu otrzymała 81,9 pkt. na 100 możliwych.

Z kolei najniższą punktację dla tego wskaźnika uzyskały kraje Afryki Subsaharyjskiej. W 10 krajach najniżej ocenianych pod tym względem, straty żywności wahały się w przedziale 9,5 proc. w Malawi, do nawet 18,9 proc. w Ghanie.

- Bezpieczeństwo żywnościowe to jedno z najważniejszych globalnych wyzwań współczesnego świata. Każdego roku liczba ludności na świecie rośnie o 75 mln osób. Szacuje się, że populacja światowa może osiągnąć ponad 9 miliardów w 2050 roku - komentuje Piotr Gill. - Indeks pozwala śledzić globalne zmiany, które wpływają na bezpieczeństwo żywnościowe na bieżąco. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu kompleksowych wskaźników, które są stale aktualizowane - dodaje.